Bronnen

Bourdrez-collectie in het Nationaal Archief

De belangrijkste bron voor deze website is de Bourdrez-collectie in het Nationaal Archief (NA). De Bourdrez-collectie is door de familie Bourdrez aan het NA gegeven na het overlijden van Elisabeth Von Meyenburg-Bourdrez. De collectie bevat het familiearchief over enkele generaties Bourdrez', met name uit de periode 1850-1939.

Over het leven en werk van François Bourdrez is erg veel te vinden in dit archief, zoals:

Brieven, zowel privé als werk
Stukken over zijn werk in China, zoals verslagen van zijn werkzaamheden in China
Foto's van familie en van de werkzaamheden van François Bourdrez in China
Kaarten van China
Zakagenda's

Verslagen Volkenbond

Verslagen van de Volkenbond zijn deels gedigitaliseerd terug te vinden op de site van de bibliotheek van de Verenigde Naties. Een goed startpunt is de League of Nations Research Guide. Ook de Northwestern University heeft veel documenten online staan over een aantal thema's. Verslagen van de Volkenbond hebben een specifieke documentnummering. University of Oxford heeft een handleiding voor het ontcijferen van de documentnummers.

Monografie Vincent Chang

Een belangrijke bron voor deze website is de monografie van Dr. Vincent Chang: A Longstanding Friendship, Historical Dutch-Chinese water cooperation and the 80th anniversary of the founding of the Nanjing Hydraulic Research Institute.

Hier online te raadplegen, met toestemming van Dr. Vincent Chang.

De monografie kwam tot stand in opdracht van de F.J.M. Bourdrez Memorial Stone Committee of the Netherlands ter gelegenheid van 80-jarig jubileum van het Nanjing Hydraulic Research Institute (NHRI), met steun van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Ministerie van Buitenlandse Zaken en ChinaNext Strategy.

In mei 2017 presenteerde Vincent Chang bij het NHRI in China zijn monografie A Longstanding Friendship. Recent heeft hij de monografie bijgewerkt om hem op te nemen in zijn nieuwe boek Forgotten diplomacy: The modern remaking of Dutch–Chinese relations, 1927–1950, dat in 2019 gepubliceerd is.

Boeken en artikelen

De onderstaande boeken en artikelen heb ik geraadpleegd. Waar mogelijk heb ik een link toegevoegd.

De meeste boeken heb ik ingezien of geleend bij de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag. De meeste artikelen heb ik digitaal geraadpleegd via de site van de KB. Lidmaatschap van de KB kost 15 euro per jaar en geeft toegang tot vrijwel alle wetenschappelijke literatuur.

Een deel van de boeken is ook (gedeeltelijk) toegankelijk online via https://books.google.nl/

Balinska, M.A. (1998) For the Good of Humanity: Ludwik Rajchman, Medical Statesman, vertaling Rebecca Howell. Budapest: Central European University Press.

Biografie van Ludwig Rajchman, geschreven door zijn achterkleindochter.

Barros, J. (1969) Betrayal From Within: Joseph Avenol, Secretary-General of the League of Nations. New Haven and London: Yale University Press.

Geweldige beschrijving van de laatste jaren van de Volkenbond onder Avenol, volgens Barros "de verkeerde man, op de verkeerde plek, op het verkeerde moment".

Boot, R. en Guan, T. (2005) François Bourdrez : a struggle against mighty rivers 1901-1939 / Budeli Folangxisi : yige jianghe kangzheng yongshi 1901-1939. Beijing: Royal Netherlands Embassy.

Publicatie van de Nederlandse ambassade in Beijing over François Bourdrez ter gelegenheid van een bezoek aan China van Minister Peijs (Verkeer en Waterstaat) samen met vertegenwoordigers van het Nederlandse bedrijfsleven van zondag 13 t/m zaterdag 19 november 2005. Dit beknopte boekwerkje, met tekst in zowel het Engels als het Chinees, geeft een heel aardig overzicht van het werk van Bourdrez in China. Er is voor dezelfde gelegenheid ook een boekje verschenen over vader en zoon Johannis en Hendrik de Rijke. Johannis de Rijke werkte eind negentiende eeuw lange tijd in Japan als waterbouwkundige en samen met zijn zoon Hendrik de Rijke begin twintigste eeuw ook enkele jaren in China. Hendrik de Rijke kwam in 1919 op 29-jarige leeftijd om het leven in China tijdens een cholera-epidemie.

Borowy, I. (2009) Coming to Terms with World Health: The League of Nations Health Organisation 1921-1946. Frankfurt am Main.

Geeft een overzicht over al het werk vand de LNHO, de gezondheidsorganisatie van de Volkenbond.

Borowy, I. (2009) ‘Thinking big—League of Nations efforts towards a re-formed national health system in China’, in Lang. P (2009) Uneasy Encounters: The Politics of Medicine and Health in China 1900-1937, Franfurt am Main. p. 205–228.

Burkman, T.W. (2008) Japan and the League of Nations: Empire and World Order. Honolulu: University of Hawaii Press.

Zeer uitgebreide en lezenswaardige beschrijving van de verhouding tussen Japan en de Volkenbond.

Chang, V.K.L. (2019) A Longstanding Friendship, Historical Dutch-Chinese water cooperation and the 80th anniversary of the founding of the Nanjing Hydraulic Research Institute.

Deze monografie van Vincent Chang over de samenwerking tussen China en Nederland op het gebied van watermanagement is een van de belangrijkste bronnen voor deze website. Met toestemming van Dr. Vincent Chang is hij te lezen via de link hierboven. De monografie kwam tot stand in opdracht van de F.J.M. Bourdrez Memorial Stone Committee of the Netherlands ter gelegenheid van 80-jarig jubileum van het Nanjing Hydraulic Research Institute (NHRI), met steun van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Ministerie van Buitenlandse Zaken en ChinaNext Strategy.

De monografie heeft veel aandacht voor de rol van François Bourdrez bij het oprichten van het waterloopkundig laboratorium in Nanking, nu Nanjing Hydraulic Research Institute (NHRI), dat in 2015 haar 80-jarig bestaan vierde.

Chang, V.K.L. (2019) Forgotten diplomacy: The modern remaking of Dutch–Chinese relations, 1927–1950. Leiden en Boston: Brill.

Publieksversie van het proefschrift van Vincent Chiang over de diplomatieke betrekkingen tussen China en Nederland. Het gehele tweede hoofdstruk is een bewerking van de hierboven genoemde monografie.

Courtney, C. (2018) The Nature of Disaster in China: The 1931 Yangzi River Flood. Cambridge University Press.

Uitstekend overzichtswerk over de verschrikkelijke overstroming van Centraal-China in 1931.

Goto-Shibata, H. (2017) 'The League of Nations as an actor in East Asia: empires and technical cooperation with China', in: International Relations of the Asia-Pacific, volume 17, p. 435–461.

Beschrijft vooral de houding van Japan ten opzichte van de technische samenwerking tussen de Volkenbond en China. Goto-Shibata heeft hiervoor uitvoerig Japanse bronnen bestudeerd.

Housden, M. (2012), The League of Nations and the Organization of Peace. New York: Routledge.

Jordan, D.A. (2006) ‘China’s National Economic Council and the League of Nations Experts, 1929-1937’, in S. Weigelin-Schwiedrzik, A., Schick-Chen and S., Klotzbücher (eds.), As China Meets the World: China’s Changing Position in the International Community. p. 123–32, Wien: Der Oesterreichischen Akademie der Wissenschaften.

Artikel over de samenwerking tussen de Volkenbond en de National Economic Council, met name op het gebied van gezondheidszorg.

Lary, D. (2001) 'Drowned Earth: The Strategic Breaching of the Yellow River Dyke, 1938', in: War in History, Vol. 8 Issue 2, p191-207.

Over het doorsteken van de dijken van de Gele Rivier in 1938 door het Chinese leger in een poging de snelle opmars van Japan te stoppen.

Luo, R. (2011) Shanghai as an International Financial Center - Aspiration, Reality and Implication, Undergraduate Economic Review: Vol. 8: Iss. 1, Article 14.

Beschrijft de geschiedenis en toekomst van Shanghai als financieel centrum.

Macfadyen, D. (2014) The genealogy of WHO and UNICEF and the intersecting careers of Melville Mackenzie (1889-1972) and Ludwik Rajchman (1881-1965). MD thesis. University of Glasgow.

Mazower, M. (2009) No Enchanted Palace: The End of Empire and the Ideological origins of the United Nations. Princeton: Princeton University Press.

Mazower, M. (2012) Governing the World: The History of an Idea. London and New York: The Penguin Press.

Meienberger, N. (1983): 'China and the League of Nations', in: The League of Nations in Retrospect: Proceedings of the Symposium, Geneva, 6–9 November 1980. Berlin: Walter de Gruyter, p. 313–318.

Bewerking van een artikel uit 1965. Een van de eerste wetenschappers die serieus aandacht besteedt aan de 'technische samenwerking tussen de Volkenbond en China'.

Muscolino, M. S. (2015) The Ecology of War in China: Henan Province, the Yellow River, and Beyond. Cambridge and New York: Cambridge University Press.

Over het doorsteken van de dijken van de Gele Rivier in 1938 door het Chinese leger in een poging de snelle opmars van Japan te stoppen. Zie ook zijn artikel op DisasterHistory.org.

Osterhammel, J. (1979) 'Technical co-operation” between the League of Nations and China’, in: Modern Asian Studies, 13(4), p. 661–680.

Nog een van de eerste wetenschappers die serieus aandacht besteedt aan de 'technische samenwerking tussen de Volkenbond en China'.

Pedersen, S. (2007) ‘Back to the League of Nations’, in: The American Historical Review, 112(4), p. 1091–1117.

Pedersen geeft een overzicht van het onderzoek naar de Volkenbond.

Polydoor Poefkens (pseudoniem) (1924), 'Bij hen, voor wie geen plaats is. Een greep uit het schooiersleven', in: De Spiegel, 1e jaargang.

Het verslag van de huifkartocht van Bourdrez met Mannus Franken en Gerard Hordijk werd in het najaar van 1924 gepubliceerd in De Spiegel, het blad van het DSC en is hier online terug te vinden:

Spence, J. D. (1990), The Search for Modern China. New York: W. W. Norton and Company.

Zeer compleet boek over de geschiedenis van China.

Vonk, S.D. (2019) How Willem van Lennep Became Liu Yuan-tao and Served the Republic of China: A Microhistorical Biography. Research Master Thesis. Universiteit Leiden.

Young, A. (1971) China’s Nation-building Effort, 1927-1937: The Financial and Economic Record. Stanford, CA: Hoover Institution Press.

Zanasi, M. (2007) ‘Exporting development: the League of Nations and Republican China’, in: Comparative Studies in Society and History, 49(1), p. 143–169.

Verantwoording

Foto's

Alle foto's komen uit privé-archieven die in bezit zijn van de familie of in bruikleen zijn gegeven aan het Nationaal Archief, tenzij anders vermeld.

Film

De film Luctor et Emergo in China is eigendom van het Instituut Beeld en Geluid. Voor de famlilie is door Beeld en Geluid een DVD uitgebracht met Luctor et Emergo in China en de beelden van de familie. Met toestemming van Instituut Beeld en Geluid heb ik de film hier online mogen zetten. Waarvoor hartelijk dank!

Namen en plaatsnamen

Voor de spelling van Chinese namen en plaatsnamen hanteer ik zo veel mogelijk de spellingsregels die Wikipedia geformuleerd heeft.

Vertaling

De Volkenbond had twee werktalen: Engels en Frans. Dat betekent dat de meeste documenten en de belangrijkste brieven in beide talen zijn verschenen. Mijn Engels is beter dan mijn Frans, dus ik heb waar mogelijk de Engelse versies gezocht. Voor deze website probeer ik zo veel mogelijk het Volkenbond-jargon te vertalen naar gewoon Nederlands. Voor sommige termen ken ik geen goede Nederlandse vertaling. In dat geval gebruik ik de Engelse term.